Əjdaha

                                                                              Qabığının çürüməsinə izn verməyən toxum bar verə                                                                                 bilməz.

                                                                                                                                                    M. Ərəbi

 Təzə şumlanmış torpağın qoxusunu ürəklə ciyərlərinə çəkib gözü dolusu  tarlaya baxdı. Buludlara, günəşə ,üfüqə baxıb “Bu il gözəl olacaq” pıçıldadı.  Öküzləri qırmanclayıb xışa güc verdi. Günəş  göyə milləndikcə  işlədi. Gün günorta olanda oğlunun gətirdiyi  soyuq ayranı qurtumlayıb, yenə də işinin başına döndü. Bu gün tarlanı şumlayıb bitirməli idi. Sabah erkəndən toxum səpməyi  planlaşdırırdı. Yenə qayıdıb öküzləri hoyladı. Qarşı tarladan Almurad əl eləyib nəsə dedi. O da əlini yelləyib “Nə var?” deyə işarə verdi.  Almurad  yaxınlaşıb ona:

-          Suyu deyirəm, haradan alacayıq?  - sual verdi.  O qaşqabağını töküb  buludlara baxdı. “Ya mədəd” deyib  yenə öküzləri hoyladı.

-          Ay kişi, belə olmaz, yağmadı yağış, bitmədi qamış… Belə olmaz axı… - Almurad əl çəkmədi.

-          Həmişə necə etmişik, bu il də elə edərik. – O  əlini yellədi. Öküzləri qırmanclayıb Almuraddan aralanmaq istədi.

-          Ay kişi, camaat nəsə etmək istəyir, axşam zay Səftərin evinə gəl! – Almurad  onun  aralandığını görüb az qala pıçıldayaraq dedi. O bunu  təxmin etmişdi. Bilirdi ki, Almurad tarlanın başına kimi əziyyət çəkib gəlibsə, nəsə  etməyə hazırlaşırlar. O bu təşvişli insanları heç sevmirdi. “Niyə başlarını aşağı salıb  işlərini görmürlər ki?... Guya  nə isə edə biləcəklər? Min ildir belə gəlib, belə gedəcək. Köhnə hamamda təzə tas ancaq cingilliti qopardar” – donquldana – donquldana yenə tarlanı şumlamağa başladı. Bir dövrə vurub ayrandan qurtumladı. Əlini atıb torbadan arpa çörəyini çıxarıb dişlədi. Başını qaldırıb səmaya baxdı. Buludlar seyrəlirdi. Deməli, sabaha yağış ümidi kəsilmişdi. “Allaha umud olsaq nə olar ki?... O gəlib bizi qurtarar. Görür də bu zülmü…Elə belə də deyəcəm axşam onlara. Qoy ağııllarını başlarına yığsınlar.  Nəyi pisdir ki, yola veririk də… “ Elə bu fikir – xəyallarla axşam düşənə kimi tarlanı  şumlayıb qutardı. O qədər yorulmuşdu ki, qabda qalan  iki gilə ayranı  ağzına aparmağa ərinirdi. Birtəhər  özünə gəlib öküzləri boyunduruqdan açıb  buraxdı. Sonra kotanı  sürükləyib ağacı yanına gətirib zəncirlə qıfılladı, öküzləri də qabağına qatıb   kənd yoluna çıxdı. “Bəlkə getməyim halım yoxdu, əşşi nə edəcəklər, bir – iki ağız danışıb dağılşacaqlar. Hər il bağ – bostan vaxtı çıxıb  danışır, sonra  zınqrovu pişiyin boynundan asmaq lazım gələndə  aradan çıxırlar”  yorğun – arğın ayaqlarını bezgin düşüncələri ilə sürüklədi.

Ayaqlarını arvadının gətirdiyi isti suya salıb  özündən asılı olmadan “uxayyy” dedi. Su ayaqlarına sanki can verir, yumşaldırdı. Gözlərini yumub xumarlandı. Elə oradaca yatmaq keçdi könlündən. Amma arvadı onu dümsükləyib  süfrəni göstərdi. Bütün günü ayrandan başqa bir şey görməyən mədəsi  şivən qoparmışdı. Ayaqlarını sudan çıxardıb dəsmala sürtdü. Elə yanpörtü süfrənin qırağında uzandı. İsti şorbanı qaşıqlamağa başladı. Yeməyi yeyib qurtarana kimi göz qapaqları lap ağırlaşdı. Uşaqların süfrənin qırağında didişməyinə də fikir vermədən arvadının bayaq qoltuğunun altına verdiyi balıncı qucaqladı. Arvadı bu dəfə çay desə də, əlini uzatmağa tabı qalmamışdı.

-Almurad gəlmişdi  eyy…. – arvadına yarıyuxulu dedi.

- Yenə nəyə gəlmişdi, o bədəsil adam? Xeyirsiz… - arvadı hirsləndi.

- Bu axşam zay Səftərin  evində olacaqlar. Vallah, elə yorğunam ki…

-Getmə, əşşi, Almurad  felman adamdı, rədd olsun, yat dincəl, keçən il də hoqqa çıxarmışdı, xalxın balasının başını yedi, bu il kimin başında çatlayacaq, görəsən? Yenə suya gəlmişdi?  - O başını tərpədərək  təsdiqlədi. Arvadı susmadı -  Yaz gəlib, qanı qaynayır, budu eyy, uşaqlar böyüyür, səssiz- səmirsiz adamlarıq, onlar da kimin nə yuvanın quşu olduğunu bilirlər, aparıb sabah qoyarıq uşaqları.  Bizimkilərin də əli əppəyə çatar. Yoxsa Almurada qoşulsaq qəşəng sözlər əzbərləyib, quru arpa çörəyi gəvələyəcəyik. Deyir, uşaqlarına oradan su içməyə qoymur. Deyir olmaz. Arvadı yazıq yekə bir  səhəng belində aşağıdakı bulağa gedir. Nə edək, camaat hamısı onlar verən suyu  içir. Hamı onda niyə ordan su içir? Hamının başı xarabdı? – Onun artıq yuxusu qaçmağa başlayırdı. Arvadı onun tamam ayıdığını görüb davam etdi – O gün görürəm ki, məhlədə çörək paylanır, hamı göürdü, onlardan başqa. Guya deyirmiş ki, olmaz. Nə axmaq adamdı, bu qədəəəər camaat  başına haranın daşını salsın. Çörəkdi də. Onlar da vallah yaxşı adamdılar, dalıyca yemək də gətirdilər.

-Bizə də verdilər?  - O alnını ovuşduraraq  sual verdi.

-Hə də, dedim axı sənə, əşşi o qədəəəəər yorğun olursan ki…. Qəşəng ət tikələri ilə  bişirmişdilər, elə gözəəəəəl dadıyırdı ki….- arvadı ə hərflərini uzadaraq ağzını marçıldatdı. O, Almuradın yeməyə - içməyə niyə etiraz etdiyini  düşünə - düşünə ayağa qalxdı. Arvadı ağzındakı tikəni birtəhər  udub:

-Hara gedirsəəəən? Bəs yatırdın? – onun dalınca qışqırdı. O  geriyə dönmədən:

- Gəlirəm – deyə cavab verdi. Özündən asılı olmadan  ayaqları onu zay Səftərin evinə doğru apardı. Kişilər toplanıb söhbətləşirdilər, az sonra Almurad da gəlib onlara qoşuldu.  Zay Səftər onları içəri çağırdı.

-Yüz dəfə demişəm, gələndə orada toplaşmayın, girin oturun, bəla axtarırsınız durduq yerdə. – yenə həmişəki kimi donquldandı. O keçən ildən bəri heç nəyin dəyişmədiyini, hətta Səftərin donqultusunun da eyni olduğuna təəccübləndi. Sanki hər şey təkrarlanır – deyə özü – özünə  pıçıldadı. Almurad oturan kimi Səftər hamıya çay süzməyə başladı. Almurad boğazını arıtlayıb sözə başladı:

- Suyun qabağını kəsdi, dinmədik, hər dəfə bir uşağımızı istədi verdik. Sonra  uşaqlrımız da  ona oxşamağa başladı. İndi nəhəng ordudular. Üzüyuxarı, çay boyunca getdikcə hər bənddə biri oturub. Bu il bizim bəndə təzəsi gəlib. Deyir ki, daha hər ailə bir uşaq verməlidi. Amma əvvəllər  ilə bir uşaq istəyərdi. Siz uşaqlarınızı verəcəksiniz?

-Ay Almurad, baxsan  bir  ovuc belə deyilik. Biz nağara bilərik o əjdahaya…Keçən ildə cavanlar qızışdılar, nouldu, hamısını apardılar izləri – tozları tapılmadı.

- Biz nəsə edə bilərik… – Almurad sərt şəkildə dilləndi.

- Aparıb uşaqlarımızı çörək yiyəsi edir də - Qulu sakit tövrlə dilləndi.

-Gələndə böyük oğlunu tanıya bildin? – Amurad  çay içdiyi stəkanı hirslə nəlbəkiyə qoydu.

-Hə düz deyirsən, dəyişmişdi, pullu dərisi var idi, gəlin deyirmiş ki quyruğu da var. Əşşi nə olsun, odu eyy gəlin də başına pərvanə kimi dolanır.Hər şeyi var. Adama day nə lazımdı, ev, eşik, pul var dövlət hamısı olandan sonra bax səndən soruşuram, nə lazımdı?

-Gəlin pullanmayıb hələ? – Xalis necə qəh- qəhə çəkdisə əlindəki stəkan titrədi.

- Bu gülməli deyil. Bu bəladır. Bəla, anlayırsınız? –Almurad xış sürməkdən qabar bağlamış əllərini yuxarı qaldırdı.

-Yaxşı sən deyəndi, durduq  dedik dəyişirik bu mizanı, sonra nə olacaq? Düzdür, dediklərin billahi düzdür, amma heç kim halından şikayətçi deyil axı… Hələ deyərdim məmnundu. Yox əgər bir şey olsa Allah da işə qarışar, tökər dağıdar…- Su üçün ediriksə, mən razı gedək suyu tələb edək çoxaltsınlar, qeyri işlər mənlik deyil, yuxum da gəlir….- O daha dözməyib söhbətə qarışdı.

- Belə olmamalıdı. Bax, deyir oğlum pullanıb, axırda dönüb olacaq əjdaha, insan  növü bilmərrə aradan  çıxacaq, ondan deyəcəklər babamız insan olub, hanı bəs o insan… Sənin dediyin məmnuniyyət  bu günlükdür. Tox qarınının rahatlığıdır. İk gün səni ac saxlasalar nə olacaq? Deməli, qarnındakılarla qərar verirsən… - Almuradin sözlərindən sonra ortalığa dərin bir sükut çökdü. Almurad  onların hamısını dərin baxışla süzərək  -Hə nə deyirsiniz? Nə edə bilərik? – Hər kəs susdu. O isə  artıq yuxunun vaxtının ötdüyünü düşünüb ayağa durdu. Onun ardınca hamı  oranı tərk etdi. Almurad  başını aşağı saldı.

                Dan yeri söküləndə O arvadının qışqırığına ayıldı. Yuxulu gözlərini  birtəhər ovuşdurub istədi qışqırsın ki, “Ay çər dəymiş, nolub yenə?” gördü ki, evə su dolur. Sıçrayıb yerindən qalxdı, İlahi, bu nə olan şeydi? – deyib çölə cumdu. Uşaqlar, arvadı və bütün qonum – qonşular  hündür yerə çıxıb çayın yatağından daşmasına baxırdılar. İllərdi çayıın qurumuş yatağında ev tikmiş adamların hamısının yurdu su altında qalmışdı. O  cəld arvadının yanına dırmaşaraq əli ilə nə baş verdiyini soruşdu. Arvadı:

-Allah Almuradın evini yıxsın, axırı yıxdı evimizi…. Ağrımayan başımıza dəsmal bağladı. Gedib gecə - gecə öldürüb onu… Deyirlər şişirdiblərmiş, əjdaha deyilmiş kərtənkələ imiş. Dedim bax  kərtənkələdi, yoxsa  əjdaha nəyinizə lazım idi? Var idi də hər şeyimiz…

Arvadı  danışır, danışır, O isə illərdi quruyan çayın gurultu ilə axmasına və bu il su üçün verəcəyi  kiçik oğlunun çayda  oynamasına tamaşa edirdi. Çay quruyandan sonra doğulanlar isə bu nəhəng gurultunu vahimə ilə izləyirdilər…