Şəhər Adam

                                        

Əslində,  harada və necə oturmağımdan danışmalıydım. Ondan əvvəl də bura necə gəlməyimdən bəhs etməliydim. Amma izahat gözümdə dağ kimi ucaldıqca mən susurdum. Çünki hadisənin bütün aspektlərini işıqlandıra biləcəyimdən əmin deyildim. Fikrimcə, məni əmin olmamaqdan daha çox  yanlış anlaşılmaq narahat edirdi. İkinci nüans  tədricən mənim əsas stereotipimi formalaşdırıb. Mahir bir yalançıya qədər gediləcək bir yol cizdirib mənə. Amma həqiqətin pis üzü niyə qorxunc gəlib ki...Yox, hardansa başlamalıydım. Elə dayandığım yerdən.

          Qarşımda geniş bir dəhliz var idi. Bir uşaq üçtəkərli velosiped sürürdü. Velosiped o dar dəhlizdə özünə dairə cizir və dairə genişləndikcə velosiped sürən uşağın üzündəki ifadə sərtləşirdi. Əldə etdiyi imkanlar onun təbəssümünü deyil, qüdrətini artırırdı bəs-bəlli. Velosiped sürülürdü, dəhliz genişlənirdi. Sonra velosipedin üzərindəki uşaq böyüməyə başladı. Dəhliz də onunla paralel olaraq genişlənirdi. Mən yenə həminki yerimdə oturmuşdum. Çömbəlib oturduğum zamanın içindən nəhəng dəhliz keçirdi. Üçtəkər velosipedin bir təkəri mənim boyda idi. Təkərin arada ötəri dairə cizdiyi yerdən böyük bir şəhərə nəfəslik açılırdı. O nəfəslikdən nəhəng göydələnləri, geniş küçələri yerimdən durmadan belə görürdüm.Məftillərə asılmış plastik sellofanların yaşı minə yaxınlaşırdı. Küləyin boz üzü onları cırmaqlayıb naziltmişdi. Boz sərçələrin qara qarğalara uduzduğu məkana çıxan dəhlizdən, deyəsən, özüm də qalxıb getmək istəmirdim.

Dizlərim göyərirdi. Uşaq usanmadan velosipedini sürməkdə davam edirdi. Üçtəkər velosipedini görünməz bir əl ikitəkər etmişdi. Ayaqları uzanır, göydələnlər uzanır, isaq-musaq quşu “tapdın-tapmadım”binaların arasından səsləşirdilər.

Həyatımda çox işlər aşırmışdım, amma ilk dəfə uşaq qatillərinə haqq qazandırmaq istəyirdim. Məmnuniyyətlə dəhlizi genişlədirib o şəhərə lağım atan bu uşağı öldürərdim, öz bəraətimə də imza atardım. Amma yerimdən qalxa bilmirdim. Göyərən dizlərim artıq yerə kök atırdı. Ən qəribəsi isə mən bu kökatmadan zövq almağa başlamışdım. Ağrı iliklərimə qədər işləyir və həzdən gözlərim süzülürdü. Adəmin Yerə sürgünündən, Qabilin Habili öldürməsindən zövq alan birinə çevrilmişdim. Ağrı mənim zövq mənbəyim olmuşdu. Ağrılarım artdıqca velosiped sürən  uşağın üzü də kabuslaşırdı. Göydələnlərdən yerin tərkinə ip atan Məlikməmmədin qardaşları quyularda məhv olurdular. Şəhər canlı orqanizm kimi nəfəs alırdı. Mən isə hey kök atırdım.

O dəhlizdə nə qədər oturduğumu bilmirəm. Ümumiyyətlə, dəhlizin əvvəlindəmi,  sonundamı olduğumu belə bilmirdim. Bəlkə də məni buraya seçmişdilər. Bəlkə də min illik plastik sellofanlar kimi bu dəhlizə ilişdirilmiş sonuncu insan idim. Təsəvvürümə güldüm. İlahi, görəsən, Yer kürəsinin sonuncu Adəmi kim olacaq? Sonuncu insan... Şərəfdi, rəzalətdi, yoxsa 10 min illik tənhalıq....

Əlimi hərəkət etdirmək istədim. Gözlərimin bərabərinə gətirməyə çalışdım, suluqlanmış nəhəng barmaqlar gördüm. Uşaq yenə velosiped sürürdü. Gözlərim əllərimə sataşanda onun da üzü kölgələndi.

Nəzərlərimi  uşaqdan çəkib yenə düşüncələrimə daldım. Sonunda kimsə gələcəkdi də mənə hesab soruşmağa. Kiminsə dəhlizi olmalıdı bura. O qədər imkanlarım olub,qılıncımın dalı da, qabağı da kəsib, bircə dəfə ağlıma gəlməyib ki, belə bir dəhliz saldırım. Görəsən, edərdim? Hər halda belə dəhlizə sahib olmağı arzulasam da, bu velosiped sürən uşağı orada çətin istəyərdim.

Sonuncu hadisələr ötəri, uzaq bir ilğım kimi ağlımdan keçir. Nəhəng simpozium idi. Oraya kortejlə gedəcəkdik. Arvadım 3 aydan bəri komada idi. Onun ölümünün tez olması mənim üçün yaxşı avantaj idi. Lakin uşaqlarla münasibətlərimi pozmaq istəmirdim. Hər ay ona pul ayırır və müalicəsində etdiyim səyləri, demək olar ki, hər gün həkimlərin dili ilə onlara çatdırırdım. İllərdir ölü ailə statusunun, ölü, ya da komada olan qadının mənim üçün nələrsə ifadə etdiyini çətin deyə bilərdim.Ümumiyyətlə, ilk dəfədir ki, bu barədə düşünürəm.

Qəfildən velosiped sürən uşaq dəhlizin tam genişləməsindən istifadə edərək özünü şəhər istiqamətinə vurdu. Sanki dəhlizin divarları yox imiş, şəhər ovuc içi kimi qarşımızda açıldı. O an mənə “qalx” deyə əmr gəldi. Mənə deyildimi,yaxsa batini bir təlqinin hökmü iləmi uşağın ardınca qalxdım. Elə onda fərq etdim ki, bu dəhliz – özüməm. Köklü-köməcli qalxıb uşağın ardınca yollandım. Amma mən yeridikcə əlimdən-ayağımdanmı deyim, yoxsa köklərimdənmi, milyonlarla insan asıldığını fərq etdim.  Hey nələrsə deyir, zarıyır, qışqırır və mənə nəlsə çatdırmaq istəyirdilər. Mənsə nəhəng idim! O qədər böyümüş, yüksəlmişdim ki, bütün bu səs-küy mənə vızıltı kimi gəlirdi. Gözlərimin qarşısında nəhəng bir şəhər və velosipeddə  qarşımda şütüyən uşaq var idi. O, velosipedini at kimi  sağa-sola səyirtdikcə mən addımlarımı daha sürətlə atırdım. Hər addımdan şəhər silkələnirdi. Ayaqlarıma yapışanlar daha da çoxalır, sürətim zəifləyirdi. Lakin bu mənim şövqümü azaltmırdı. İstək, ehtiras şiddətlənirdi. Yenidən fikirlərimə qayıtdım. Dəhliz mənəm, yaxşı, bəs məni kim bu vəziyyətə qoyub. Dayandım. Əllərimi qaldıraraq yenə baxdım. Şəhərin göydələnlərindən birinin şüşələrində özümə nəzər saldım.  Bu görkəmimlə ancaq fəxr edə bilərdim. Başımda, saqqalımda insan qaynaşırdı. İlahi, onlar niyə bu qədər çoxdurlar? Niyə bu şəhərə səpələnmirlər, hamısı mənə dırmaşıblar? Cavab axtarmaqdan çəkinib yenə irəli baxdım. Şəhər kiçildikcə uşaq böyüyürdü.

Kortejdə iki eyni avtomobil gedirdi. Mən ikincidə idim. Bu məlumatı kim ötürmüşdü, görəsən onlara?  Böyük gurultu eşitdim. "Başçını vurdular..."-qulaqlarımda uzaq bir səda kimi qalıb bu sözlər. Sonra heç nə... Daha heç nə xatırlamırdım. Özümü ələ alıb ətrafda insan axtardım. Öz üzərimdən sallaşan çəlimsiz və zəif qara kütlədən fərqli insan görmək arzusu ilə əlimi günlük edib nəzərlərim yetdiyi yerə qədər baxdım. Heç bir yerdə bəşər nəzərə çarpmırdı. Elə mənim də insan axtarmağım gülünc idi. Çünki özüm qətiyyən hansısa varlığa bənzəmirdim. İnsan olduğumu kim demişdi? Velosipedli uşaq var qüvvəsi ilə məndən uzaqlaşmağa cəhd edirdi.Ayaqları yorulmadan hərəkət edir və üfüqə dikilmiş gözləri ümidlə parlayırdı.

“Qalx, get!” – əmrinə rəğmən dayandım. Yenə çömbəlib oturmağa cəhd etdim, amma bacarmadım. Əvvəldə belə oturduğumu zənn etmirəm, ola bilsin ki, mənə elə gəlib. Özünə etibarın qalmamağı budur da. Bu halımla “özüm” deyə nəyə və kimə xitab edəcəyimi də bilmirəm. Ümumiyyətlə, əgər düşünə bilirəmsə, o an hansı formada olmağımın nə əhəmiyyəti var? Öz yeni surətimi tanımağım, ona alışmağım nə qədər sürər? Bu an o qarşıdakı velosiped sürən uşaq mənəmsə, onda bu ağlasığmaz ölçülərdə böyümüş nəhəngin içindəki kimdir? Bu nəhəngi kim yaradıb?  Əgər mən yaratmışamsa...Axı mən yaradıcı deyiləm. Bu sual cavabsız qalır. Azad iradə. Bəli, insan azad iradəyə sahibdir və Yaradıcı yoxdur. Mən həmişə bu fikrin tərəfdarı olmuşam. Yaradıcı yoxdur! Yaradıcı yoxdur! Səsimə güc verərək bütün şəhərə hayqırdım. Şəhərin nəhəng göydələnləri səsimə əks-səda verib özümə qaytardı. O an öz yeni surətimi kəşf edəndən bəri ilk dəfə səs çıxartdığımın fərqinə vardım. Köklü-köməcli bir səs idi. Şəhəri səsimlə yoxlamışdım. Bom-boş imiş. Bəs bu şəhəri kim inşa edib? Axı bu göydələnlər özü buralarda peyda olmayıb ki... Yenə qaşqabağımı tökdüm. Yaradıcı. Kimsə mənə mesaj vermək istəyir, şifrəni çözmək istəyir. Şifrə ya o velosiped sürən uşaqdadır, ya da... İkinci ehtimalı düşünəndə tüklərim biz-biz oldu.

Addımlarımı sürətləndirməyə çalışdım. Lakin məndən sallaşan insan kütləsi buna imkan vermirdi. Onlardan qurtulmalı idim. Ayağımı yerə möhkəm çırpdım. Asfalta saysız-hesabsız çəlimsiz insan səpələndi.Onlar ölür, əzilir, tapdanır, amma yenə də mənə dırmaşmaqdan vaz keçmirdilər.Gözləri nə bu boş şəhəri, nə də bu gözəllikləri görürdü. Sadəcə olaraq, instiktləri mənə dırmaşmalı olduqlarını onlara təlqin edirdi. Bu təlqin genetik idi, ya sonradan qazanılmış  – orası mənə də naməlum idi. Axı kol-kos basmış bu nəhəng insanın üfunət dolu cismində  yaşamaq niyə onlara bu qədər xoş gələ bilərdi? Dilemma ola bilməzdi. Cavabı eşitməyə qorxurdum. Bu dəfə qorxum əmin olmadığımdan deyil, yanlış anlaşılmaq dərdimdən heç deyil, birbaşa qorxunun özündən qaynaqlanırdı. Bu qorxunu hiss edəndə dayandım. İbtidai duyğularım hərəkətə keçmişdi. Həqiqəti bilmək, şifrəni çözmək nəyimə lazım idi? Ümumiyyətlə,axı kimə lazımdır bu həqiqət? Bəlkə, öyrənmiş olsam, daha pis vəziyyətə qalacam? Suallar addımlarımın sayına paralel olaraq artırdı. Qorxunun təlqini ilə addımlarımı daha da sürətləndirirdim. Bəli, o uşağa çatmaq lazımdır. Mən kortejdəki sonuncu avtomobildə idim.Arvadım komada idi. Sonra gurultu eşidildi. Qan boğazımdan fışqırırdı. Onu sevirdim?  Arvadımı sevirdim? Yox, nə vaxtsa sevmişdim. Sevgi yaddaşımda sarı yonca çiçəklərinin aprel günəşinin altında nazlanması kimi ilişib qalıb. Onda arvadım gənc idi. Bəlkə də bu, yüz min qara tel öncə baş vermiş əhvalat olub. Sonra qadın ismi cəm şəkilçisi qəbul etdi. Cəm çəkilçisinə baxıb həzz növlərini uydurdum. Həzz  növlərini uydurduqca yonca çiçəkləri uzaqda ilğıma çevrilməyə başladı. Bu ilğımı, nədənsə, qarşımda şəhərin boş küçələrində velosipedinə usanmadan qüvvə qatan uşağı izləyərkən xatırlamışdım.

Sürəti daha da artırdım. Ayaqlarımdan başıma doğru tüstü qalxırdı. Diqqət edəndə gördüm ki həmin cılız insanlardan bir neçəsi oturduqları ayağıma od vurublar. Üsyan etmişdilər. Sistem özü işə düşdü. Saqqalımda toplaşanlar cəld müdaxilə etdilər. Əllərində silah və içki şüşələri həmin məntəqə istiqamətində yollandılar. Silah qorxutmaq, içki unutdurmaq üçün idi.Bunu onlara dediyimi xatırlayıram. İpləri əlində saxlamaq üçün can qayğısı çəkənə göz ağartmaq, çox sual verənə içki təklif etmək köhnənin adətidir. Şəhər bitirdi. Dayanıb azacıq nəfəsimi dərmək istədim. Velosipedli uşaq da dayandı.

–       Heyyy, – deyə səsləndim,– heyyyy, balaca, sən kimsən? dayan!

Səsim ona çatdı, deyəsən. Döndü. Başında araqçın varmış. Ancaq indi görmüşdüm. Diqqətlə əyin-başını süzdüm. Köhnə arxalığı və qırmızı şalvarı vardı. Dönüb məni uzun-uzadı süzdü.

–       Bura gəl! – Öz böyüklüyümdən istifadə etmək üçün amiranə tərzdə dilləndim.

O isə başını buladı.

– Bura gəl! Gəl, gör sənə nə verəcəm, – o nəhəng əlimi olmayan cibimə aparırmış kimi hərəkət etdim.

Kürəyini mənə çevirərək yenə üfüqə daldı. Uzaqdan o balaca canı ilə elə sirli və müəmmalı görünürdü ki, bir kəlməsinə bütün qüdrətimi, hakimiyyətimi verə bilərdim. Qəfil dönüb yenidən mənə sarı boylandı.

– Sən gəl! – Nəhayət, ilıq səsi ruhuma sığal çəkdi.

– Böyüklərin ayağına gəlinər. Sənə öyrətməyiblərmi? – Cümlə ağzımdan çıxmamış nə boyda risk etdiyimi anladım. Amma artıq gec idi. Reaksiyasını gözləməkdən başqa çarəm qalmadı.

–       Əminsən? –Üzü soyuq ifadəyə bürünmüş halda soruşdu.

Əminlik...Bu mənim heç vaxt əmin olmadığım məsələlərdən biri olub. Nəyə əmin olmuşam ki indiyə kimi...Öz görkəmimə baxdım, boş şəhərə baxdım... halımı çözəcək tək əlac sahibinə baxdım və titrək səslə:“gəl”, – dedim.

Uşaq sakit halda bütün şəhəri nəzərdən keçirdi, sonra əlini günlük edib üfüqdə günəşi süzdü. Qəfildən at belinə sıçrayırmış kimi velosipedə mindi. O mənə tərəf gəldikcə bütün dünya canlandı, atlı olub arxasınca düşdü. Hər şey yerlə yeksan olurdu. Üfüq yerə gömülür, günəş dartılıb səmadan qoparaq aşağı enir, şəhərin göydələnləri yerə batırdı. Uşaq isə mənə tərəf gəldikcə nəhəngləşirdi. O artıq bayaqkı uşaq deyildi. Böyüdükcə böyüyürdü. Sanki arxasında dağılan dünyanın bütün qüdrəti ona yüklənirdi. Bədəni nəhəngləşir, nəhəngləşirdi.Həmin nəhəngin mənim yanıma çatmağı, bəlkə də, illər sürdü. Zaman o an mənim  açıla qalmış ağzımla heybət duyğumun arasındakı anda itmişdi. Həmin nəhəng mənimlə qarşı-qarşıya dayananda  sanki özümü güzgüdə gördüm.Artıq gec idi...