QİBTƏ DUYULACAQ YAZAR

                                                            

Uilyam Folkneri oxuyarkən beynimdən yalnız bu düşüncələr keçirdi: Insan edərəm demiş, etməyi bacarmış.  Bu günlərdə oxuyub başa çatdırdığım möhtəşəm romanlardan biri adlandıra bilərəm” Avqust işığını” .İlahi necə ilmək-ilmək toxunmuş əsər. Son zamanlar yazıçı nəzəri ilə oxuduğum romanlardan bir nəticə çıxarmışam. Oxucular iki yerə bölünür: adi oxucular, professional oxucular. Adi oxucunu müəllif ilk addımda aldada bilər. Bunun üçün bir az Koelyo, bir az Varis olsan bəsdi. Amma  professional oxucunu aldada bilmərsən.O birinci səhifədən sənin nə dediyini və nə demək istədiyini anlayacaqdır. Ona görə Folkneri, T. Morissonu oxuyarkən fərqinə varmışdım. Fərqinə varmışdım ki, bu yazarlar adi serial oxucusu üçün deyil. Onun ilk yüz vərəqi adi oxucunu sıradan çıxara bilər. Folknerə” Sizin yazılarınızı üç dəfə oxuyan belə onu anlamaqda çətinlik çəkdiyini” deyirlər. “Onlar nə etsinlər?” sualına Folkner “Dördüncü dəfə oxusunlar” deyə cavab vermişdir. Məncə nə üçüncü, nə də dördüncü dəfəyə ehtiyac yoxdu. Onun əsərləri sadəcə olaraq möhtəşəmdir.

“ Avqust işığını” oxuyandan sonra onun müsahibələrini araşdırdım. Özüm yazar olaraq müsahibə verməyin əleyhinə olsam da, yazarların heç bir müsahibəsini buraxmıram. Hərçənd Folkner müsahibə verməkdən, ədəbiyyat haqqında fikir yürütməkdən həmişə qaçmışdır.Yazıçının bioqrafiyalarında qeyd edildiyi kimi,Folkner ədəbiyyat haqqında hər hansı  bir suala cavab vermək istəməyəndə sınanmış bir üsula əl ataraq “ Əslində , mən fermerem,ədəbiyyatçı deyiləm” deyirdi. Onda hər hansı yazıçının təsirini görmək istəyənlərə isə,məsələn” Mən Coysu oxumamışam.”deyə cavab verərdi.

Onun müsahibələrindən əsərləri kimi doymaq mümkün deyil.İstənilən qədər onun müsahibələrindən sitat gətirmək istərdim, lakin bu günümüzlə səsləşən bircə məsələdən bəhs etmək istərdim.Bu gün netdə, orda burda yazıcıya verilən diqqət və qayğının azlığından şikayətlənib normal əsər ortalığa qoymayanlara bu bir mesaj ola bilər. Folknerin Cin Staynla müsahibəsində ona verilən sual və alınan cavabı təhrif etmədən burada qeyd edir və bununla da məqaləni sona çatdırıram

SUAL- “ İqtisadi azadlığı xatırlatdınız, sizcə yazıçının buna ehtiyacı var?

Folkner-Yox ,yazıçıya iqtisadi azadlıq lazım deyil.ona yalnız qələm və kağız lazımdır.Mən eşitməmişəm ki,hansısa yazıçı müəyyən məbləg alandan sonra nəsə dəyərli bir şey yazmış olsun. Əsl yazıçı hansısa pul fonduna ümid eləmir.Onun bütün fikri-zikri öz yaradıçığı ilə məşğuldur.Əgər o əsl yazıçı deyilsə ,vaxtın və iqtisadi azadlığın yoxluğunu bəhanə etməklə özü-özünü aldadır. Oğrular , butlegerler oğurluq mal satanlar əsl sənət yaratmağa qadirdılər. Adətən,insan hansı çətinliklərə və məhrumiyyətlərə dözə biləcəyini sınamaqdan çəkinmir.öz dözümlülüyünü yoxlamaqdan qorxur.. Əsl yazıçını isə heç nəylə qorxuda bilməzsən. Ona hökm edə biləcək yeganə şey o da ölümdü. Əsl yazıçı uğur və yaxud zənginlik barədə düşünmür. Uğur qadın kimi bir şeydir: Əgər onun önündə sıyılsan , o, sənə nifrət edəcək,ancaq ona hiss etdirsən ki,o, səni ümumiyyətlə maraqlandırmır, bəlkə də özü sənin diqqətini cəlb etməyə çalışar.”